پروفسور محمدحسن گنجی

محمد حسن گنجی در سال ۱۲۹۱ در شهرستان بیرجند به دنیا آمد.پدر وی، ابوتراب مدت ها نایب الحکومه شهر قاین بود. وی تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در زادگاه خود گذراند و پس از آن برای ادامه تحصیل به تهران مهاجرت کرد. در تهران به دارالمعلمین عالی رفت و در‌‎رشته تاریخ و جغرافیا تحصیل کرد و به درجه کارشناسی ‏نائل آمد.سپس در حدود سال ۱۳۱۲ به‌‎عنوان دانشجوی برگزیده به اروپا اعزام شد و در دانشگاه ویکتوریا منچستر انگلستان به تحصیل ادامه داد و در سال ۱۳۱۷، لیسانستخصصی خود را در جغرافیا اخذ کرد. وی دلیل گرایش خود را به جغرافیا و به ویژه هواشناسی، دو رویداد‌‎خشکسالی و سیلی می‌داند که ‏در روزگار کودکی و نوجوانی در زادگاهش رخ داد و باعث‌‎آسیب زیادی به روستاییان شده بود.وی در سال ۱۳۳۱ مجددا با استفاده از بورس تحصیلی عازم آمریکا شد و مدرک دکتری خود را در رشته جغرافیا، از دانشگاه کلارک دریافت کرد. دکتر گنجی از سال ۱۳۱۷ تا ۱۳۵۴ در دانشگاه تهران به تدریس اشتغال داشت و به اولین شخصی که جغرافیای نوین را وارد برنامه‌های دانشگاهی کرده‌است، شناخته می‌شود. وی با درجه استادی در سال ۱۳۵۸ بازنشسته شد.وی مراحل دانشگاهی را از دبیری تا معاونت دانشگاه طی کرده و در سال ۱۳۵۴ با اخذ درجه استادی ممتاز بازنشسته شده‌است.وی از سال ۱۳۳۵ تا ۱۳۴۷ مدیریت اداره کل هواشناسی را عهده‌دار بود و به عنوان بینانگذار سازمان هواشناسی ایران نیز شناخته می‌شود. از دکتر گنجی چندین کتاب از جمله اطلس اقلیمی ایران و بیشتر از ۱۰۰ مقاله به زبان‌های فارسی و انگلیسی منتشر شده است. وی علاوه بر مدیریت گروه جغرافیا، ‏ریاست دانشکده ادبیات و علوم انسانی و معاونت‌‎دانشگاه تهران، پیش از انقلاب اسلامی، ریاست اداره کل هواشناسی ایران و ریاست هواشناسی‌‎منطقه آسیا را نیز بر عهده داشته است‎.دکتر ‏گنجی از سال ۱۳۶۴ با مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی، همکاری کرد و از سال ۱۳۷۰ به عنوان مشاور رئیس دانشکده علوم زمین با دانشگاه شهید بهشتی همکاری‌‌‎داشته است. وی در بیست و نهمین کنگره ‏اتحادیه بین‌المللی جغرافیایی در کره‌‎جنوبی در سال ۲۰۰۰ میلادی به عنوان یکی از ۱۵ جغرافیدان ‏برجسته جهان شناخته شد و‌‎سازمان هواشناسی جهانی، جایزه علمی سال ۲۰۰۱ خود را به وی اعطا ‏کرد.پدر علم جغرافیای ایران دارای ۱۳۰ اثر برجسته علمی و تخصصی به زبان‌های فارسی و انگلیسی و تربیت کننده ۱۱ نسل استاد عالی در حوزه جغرافیا است. ایشان‌‎همچنین دارای نشان درجه سه در خدمات دولتی را دریافت کرده‌است. پدر علم جغرافیا از اوایل‌‎انقلاب ‏تا قبل از مرگ بیش از ۶۳ لوح تقدیر از مراکز آثار و مفاخر علمی، چهره‌های‌‌‎ماندگار، انجمن‌های علمی ‏جغرافیایی و دانشگاه‌ها دریافت کرده‌است.

از جمله خدمات ارزنده دکتر گنجی در دانشگاه بیرجند می­توان به تأسیس موسسه آموزش عالی بیرجند در سال ۱۳۵۴ و ریاست ایشان و پیگیری و مأموریتشان جهت فراهم ساختن مقدمات تأسیس دانشگاه و همچنین اهداء کتابخانه تخصصی ایشان به گروه جغرافیای دانشگاه بیرجند نام برد.
پروفسور محمدحسن گنجی، در تاریخ ۲۸ تیرماه ۱۳۹۱ دار فانی را وداع گفت و در تاریخ ۲ مرداد ۱۳۹۱ در محل بوستان دکتر محمد حسن گنجی در خیابان توحید در آرامگاه ابدی به خاک سپرده شد.